โต๊ะโตะจัง เด็กหญิงข้างหน้าต่าง

 

เขียน :  เท็ตสึโกะ คุโรยานางิ    แปล :  ผุสดี นาวาวิจิต

เป็นวรรณกรรมสำหรับเด็ก โดยเนื้อหาของเรื่อง โต๊ะโต๊ะจัง มีการใช้ภาษาที่เข้าใจง่ายและสวยงาม จรรโลงใจ จึงอยากจะนำมาแนะนำให้อ่านกันค่ะ

โต๊ะโตะจังเล่าเรื่องจริงของโรงเรียนประถม ศึกษา ในกรุงโตเกียว ในยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่สองจะสงบไม่นานนัก เป็น เรื่องที่น่ารัก อ่านเพลิน และพูดถึงการศึกษาและโรงเรียนได้ดีมาก
          โต๊ะโตะจังถูกไล่ออกจากโรงเรียนเก่าขณะเรียนชั้นประถมหนึ่ง ด้วยเหตุผลว่า "จะเป็นการรบกวนเด็กคนอื่นในชั้นเรียน"
          โรงเรียน ใหม่ของโต๊ะโตะจังชื่อโรงเรียนโทโมเอ "โรงเรียนนี้ช่างไม่มีอะไรเหมือน โรงเรียนเก่าของเธอเลย" ห้องเรียนเป็นตู้รถไฟซึ่งไม่ได้ใช้แล้ว โต๊ะโตะจัง คิดว่าโรงเรียนนี้แปลกดี อีกไม่กี่วันต่อมา เธอสัญญากับตัวเองว่า "โรงเรียน ดีๆ อย่างนี้ จะไม่ยอมขาดเรียนเลยสักวันเดียว"
          ต่อมา เธอได้ รู้ว่าได้มาอยู่ในโรงเรียนแสนพิเศษที่สุดแห่งหนึ่งในโลก มีครูที่รักและ เชื่อมั่นในตัวเด็กอย่างครูโคบายาชิ ใครที่อ่านเรื่องนี้แล้วจะลืมโรงเรียน และคุณครูผู้นี้ไม่ลง ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานเท่าใด
          ได้รับเลือกเป็นหนังสิออ่านนอกเวลาระดับมัธยมศึกษาตอนต้น วิชาภาษาไทยบังคับ ตามประกาศของกรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ

                              สำนักพิมพ์ผีเสื้อ (ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๐)

* * *

เป็น หนังสือที่ทำลายสถิติการจำหน่ายหนังสือเล่มในญี่ปุ่น อาจกล่าวได้ว่านับ ตั้งแต่การสร้างชาติญี่ปุ่นมาทีเดียว คือในระยะเวลาเพียง ๓ ปีเศษ สามารถ จำหน่ายได้ถึง ๖ ล้าน ๕ แสนเล่มเฉพาะภาษาญี่ปุ่นและได้แปลเป็นภาษาอื่นๆ อีก นับสิบภาษา สำหรับภาษาไทยนั้นต้องพิมพ์ซ้ำถึง ๔ ครั้ง ภายในเวลาไม่ถึงปี

                              จาก ความนำสำนักพิมพ์
                              สำนักพิมพ์ผีเสื้อ (กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๓๕)

* * *

          แม้ ว่าเรื่อง 'โต๊ะโตะจัง เด็กหญิงข้างหน้าต่าง' ผ่านไปนานถึง ๑๐ ปี นับจากการ พิมพ์ภาษาญี่ปุ่นครั้งแรก แต่ก็มีผู้สนใจอ่านอย่างกว้างขวาง ฉบับภาษา ญี่ปุ่นและภาษาอังกฤษต้องพิมพ์ซ้ำสม่ำเสมอทุกปี เช่นเดียวกับภาษาไทย ซึ่ง น่ายินดีที่ได้ทราบว่า สถาบันการศึกษาหลายแห่งใช้เป็นหนังสืออ่านนอกเวลา สำหรับนักเรียนนักศึกษา และใช้เป็นคู่มือการศึกษา การแปลภาษาญี่ปุ่นใน มหาวิทยาลัยของรัฐบางแห่ง
          'โต๊ะโตะจัง เด็กหญิงข้าง หน้าต่าง' ฅนนั้นเคยบอกว่า เธอดีใจที่ประสบความสำเร็จในงานการแสดง และชีวิต ปัจจุบันของเธอมีพร้อมทุกอย่าง แต่ความสุขของชีวิตซึ่งไม่อาจเทียบได้กับ สิ่งใดก็คือการได้รู้ว่า มีฅนหลายสิบล้านฅนทั่วโลกชื่นชมเรื่องที่เธอ เขียน เพราะเรื่องเหล่านั้นเป็นตัวแทนความดีงามของมนุษยชาติ ซึ่งอาจจะทำให้ เกิดขึ้นได้ในทุกยุคทุกสมัย แม้แต่ปัจจุบันและทุกแห่งหน ไม่ว่าจะเป็นประเทศ ใด ส่วนใดของโลก
          เด็กหญิงที่ถูกไล่ออกจากโรงเรียนตั้งแต่อยู่ ชั้นประถมปีที่หนึ่ง เคยอยากเป็นสายลับ อยากเป็นพนักงานเก็บตั๋วรถไฟ อยาก เป็นนักเต้นบัลเล่ต์ และอะไรอื่นอีกมากมาย ในที่สุดเธอกลายเป็นนักแสดงที่มี รายได้สูงสุดในญี่ปุ่นติดต่อกันมาหลายปี คือทำเงินรายได้จาการแสดงเพียง อย่างเดียวปีละกว่า ๕๐ ล้านบาท ได้รับเลือกเป็นฑูตพิเศษของยูนิเซฟแห่งสห ประชาชาติ

                                        จากคอลัมน์ : หนังสือ โดย ปลายปากกา
                                        หนังสือหลักไท ฉบับวันที่ ๒๐-๒๖ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๕

* * *

โต๊ะโตะจังเปิดหน้าต่าง

หน้าต่างบานแรก

ห้อง เรียนของโต๊ะโตะจังอยู่ชั้นล่าง หน้าต่างติดกับถนน กลุ่มนักดนตรีร้องเพลง โฆษณาสินค้าครึกครื้น ที่ชายคาเหนือหน้าต่างมีนกนางแอ่นทำรัง
          “ทำ อะไรอยู่น่ะ?” โต๊ะโตะจังเงยถามเสียงลั่น ภายในห้องเรียนของโต๊ะโตะจังมี วิชาวาดรูปที่เด็กๆ ไม่ได้รับอนุญาตให้วาดหรือระบายเลยกรอบกระดาษ โต๊ะโตะ จังในวัยผู้ใหญ่จำได้เพียงเลือนลางว่าเหตุใดเธอจึงยืนนิ่งมองหน้าต่างนานนับ ชั่วโมงทั้งที่กำลังอยู่ในวิชาเรียน โต๊ะโตะจังกำลังจะย้ายไปสู่โรงเรียนที่ ดีกว่านี้
          “บอกหน่อยสิ ทำอะไรอยู่?”

........................

โต๊ะ โตะจังเคยมีลูกไก่ตัวหนึ่ง เธอรบเร้าจะเลี้ยงให้ได้อยู่นาน แม้พ่อแม่เตือน แล้วว่าลูกสัตว์อ่อนแอและจะตายภายในไม่กี่วัน และแล้วความตายก็พรากสัตว์ เลี้ยงของเธอจากไปจริงๆ ในเวลาแสนสั้น โต๊ะโตะจังเชื่อว่าเธอจะเลี้ยงลูกไก่ อย่างดีได้ ชีวิตเล็กน้อยนั้นผ่านไปอย่างคุ้มค่า และเด็กหญิงคนหนึ่งไม่ได้ ตัดโอกาสบำรุงเลี้ยงชีวิตที่ใครต่อใครรู้ว่ากำลังจะสูญเสียไป
          อีก ครั้งหนึ่งโต๊ะโตะจังทำให้ยาสึอากิจังปีนต้นไม้ได้สำเร็จ เด็กชายแขนขาพิการ ปีนต้นไม้ไม่ได้เป็นครั้งแรก และเป็นครั้งสุดท้ายก่อนชีวิตที่ยังไม่รู้จัก การโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ของเด็กชายจบลง โต๊ะโตะจังใช้ความกล้า ความหวัง และ กำลังทั้งหมดที่มีพาเพื่อนปีนขึ้นไปให้ถึง แดดฤดูร้อนเจิดจ้า เด็กทั้งสอง มองทิวทัศน์จากบนต้นไม้
          วรรณกรรมเยาวชนญี่ปุ่นมีเนื้อหาหลาก หลาย การศึกษาและความสัมพันธ์ของพ่อแม่ลูกในครอบครัวมักเป็นเรื่องหลักที่ เน้นย้ำไว้ภายในเสมอ สงครามเป็นเงาดำที่พาดผ่านจินตนาการไร้จำกัดของ วรรณกรรมญี่ปุ่น กระนั้นเนื้อหาสงครามที่โหดร้ายไม่ได้มีมากมายพอแก่การทำ ให้หนังสือสำหรับเด็กแปดเปื้อน โต๊ะโตะจังผ่านพ้นสงครามมาได้
          ทุก ครั้งที่มองออกไปนอกหน้าต่างในวัยแตกต่างกันจะเห็นภาพใหม่ ภาพซึ่งไม่ว่าจะ งดงามหรือมืดดำอย่างไร ผู้ถูกมองก็ยังโดดเดี่ยวถูกทอดทิ้งอยู่เช่นเดิม ทว่า ในความแปลกแยกนั้นโต๊ะโตะจังได้ปีนป่ายขึ้นมาสู่จุดที่ตนเองมีเสียงดังและ ร่างกายสูงใหญ่ เธอได้พูดถึงหลายสิ่งหลายอย่างไว้ในชีวิตที่ยังดำเนิน อยู่ มีคนมากมายฟังเธอ ขณะที่โลกต้องการการเปลี่ยนแปลง


หน้าต่างบานที่สอง

โรงเรียน ใหม่ของโต๊ะโตะจังมีรถไฟเป็นห้องเรียน ระบบการศึกษาแนวใหม่ถูกบันทึกไว้ที่ นี่ เด็กได้เรียนรู้ตามใจปรารถนา และไม่มีตัวตนด้านใดถูกมองข้ามหรือ ทำลาย นับเป็นการเรียนที่มีนักเรียนเป็นศูนย์กลาง (Student Centered) อย่าง แท้จริง
          โต๊ะโตะจังมองออกไปนอกหน้าต่างรถไฟ ต้นไม้ไกวเล่นลมเหมือนมีชีวิต เด็กน้อยรู้สึกเหมือนว่ารถไฟกำลังวิ่งอยู่
          “โต๊ะ โตะจัง เด็กหญิงข้าง หน้าต่าง” (Totto-chan : The Little Girl at the Window) หนังสือซึ่งสร้าง ปรากฏการณ์การตื่นตัวครั้งใหญ่ในตลาดหนังสือเยาวชนญี่ปุ่น เขียนขึ้นใน ปี ๑๙๘๑ และขายได้ถึง ๗ ล้านเล่มใน ๔ ปีแรกที่พิมพ์ออกจำหน่าย
          คุ โรยานางิ เท็ตสึโกะ (Kuroyanagi Tetsuko) ผู้เขียน “โต๊ะโตะจัง เด็กหญิง ข้างหน้าต่าง” จากชีวิตจริงเป็นนักแสดงและนักจัดรายการโทรทัศน์ที่มีชื่อ เสียงในญี่ปุ่น นอกจากนี้เธอยังเป็นทูตพิเศษ (Good Will Ambassador) ของ องค์การยูนิเซฟแห่งสหประชาชาติ คุโรยานางิสารภาพว่าการเขียนเป็นงานอดิเรก ของเธอเท่านั้น เธอเรียกตนเองว่านักแสดง ผลงานของคุโรยานางิ เท็ตสึโกะ จึง มีไม่มากมาย
หนังสือของโต๊ะโตะจังชนะใจผู้อ่านด้วยดวงตาบริสุทธิ์แจ่มใจ ของเด็ก ขณะที่ระบบการศึกษาอันเป็นที่รักของครูโคบายาชิ ครูใหญ่ของโรงเรียน โทโมเอในเรื่อง กลายเป็นแนวคิดสำคัญที่นำไปสู่การแลกเปลี่ยนปรัชญาทางการ ศึกษาในวงกว้างขวาง เธออุทิศหนังสือ “โต๊ะโตะจัง เด็กหญิงข้างหน้าต่าง” แก่ คุณครูโคบายาชิผู้ล่วงลับ
          กีฬาโรงเรียนมีรางวัลเป็นผักชนิด ต่างๆ เด็กที่ได้รางวัลมากที่สุดคือเด็กที่เคลื่อนไหวช้าและร่างกายจะไม่ โตกว่าเด็กประถมอีกต่อไป ครูโคบายาชิทำให้เด็กคนนี้ชนะกีฬาทุกประเภท และเขา ชนะไปตลอดชีวิต แม้หลังจากโรงเรียนโทโมเอไม่หลงเหลืออยู่อีกแล้ว โต๊ะโตะจัง อยากเติบโตขึ้นเป็นครูเพื่อกลับมาสอนที่โรงเรียนเดิม
          โรงเรียน โทโมเอในฝันถูกเผาจากการทิ้งระเบิดของกองทัพสหรัฐฯ สงครามโลกครั้งที่สอง กำลังจะจบลง ครูโคบายาชิไม่ได้สร้างโรงเรียนขึ้นใหม่ พื้นที่นั้นกลายเป็น ห้างสรรพสินค้าในวันนี้ โต๊ะโตะจังอยู่บนขบวนรถไฟที่หนีและละทิ้งโรงเรียน ไว้เบื้องหลัง


หน้าต่างบานสุดท้าย

คนข้างหน้าต่างในความหมายยุคนั้นคือ คนผู้ไม่มีความสลักสำคัญ และถูกทอดทิ้งโดดเดี่ยว
ไม่มีโรงเรียนอีกแล้ว โต๊ะโตะจังมองหน้าต่างรถไฟ ภายนอกมืดสนิท
...................

โต๊ะ โตะจังเติบโตขึ้นเป็นนักเรียนขับร้อง จากนั้นผันตัวเข้าสู่วงการโทรทัศน์จาก การเป็นนักแสดงรุ่นแรกของเอ็นเอชเค ได้รับเลือกเป็นดาราโทรทัศน์ยอด นิยม ๔ ปีซ้อน มีรายการโทรทัศน์ของตนเองชื่อ “ห้องของเท็ตสึโกะ” ได้รับ รางวัล รายการวิทยุโทรทัศน์ยอดเยี่ยม และรางวัลผู้แสดงยอดเยี่ยมของสมาคมนัก ประพันธ์บทละครวิทยุ
          คุโรยานางิ เท็ตสึโกะ หรือ โต๊ะโตะจังใช้ ชีวิตสร้างสรรค์ด้วยสายตาที่มองโลกในแง่ดีเสมอ ความฝันสุดท้ายของเธอก่อนที่ ชีวิตจะพบทางของตัวเองคือ การเป็นแม่ที่เล่าเรื่องเก่ง เพื่อว่าลูกๆ จะได้ เคารพเธอ ๔ ปีหลังจากหนังสือเล่มแรก คุโรยานางิได้เขียนตอนต่อของโต๊ะโตะจัง ในวัยรุ่นลงใน “โทรทัศน์ของโต๊ะโตะจัง” หรือ “นางสาวโต๊ะโตะ” ซึ่งเล่าชีวิต ในวงการมายาที่สอนให้เธอฟันฝ่าต่อสู้ และเรียนรู้จากชีวิตและโอกาสอย่างคุ้ม ค่า
          โลกทัศน์อันงามในโต๊ะโตะจัง ทำให้เธอได้รับเลือกเป็นหนึ่ง ในทูตพิเศษขององค์กรยูนิเซฟ ๕ คนที่ยังมีชีวิต อยู่ ได้แก่ Sir Peter Ustimov, Liv Ullmann, Harry Belafonte และ Lord Attenborough ซึ่ง มีชื่อเสียงในสาขาอาชีพแตกต่างกัน
          กว่า ๕๐ ปีมาแล้วที่องค์กร ยูนิเซฟขอความช่วยเหลือจากบุคคลผู้มีชื่อเสียงระดับนานาชาติ เช่นนัก ร้อง นักแสดง ศิลปิน และนักกีฬาในการเรี่ยไรเงินบริจาค ช่วยเหลือเด็กทั่ว โลกในรูปของทูตพิเศษ (Good will Ambassador) และตัวแทน พิเศษ (Special Representative) เลขาธิการยูนิเซฟได้อ่านหนังสือโต๊ะโตะจัง ของเธอ และปรารภว่าเธอมีทัศนะเกี่ยวกับเด็กที่ตรงกับขององค์การตราบ ปัจจุบัน นับเป็นเวลาย่าง ๑๘ ปีแล้วที่คุโรยานางิ เท็ตสึโกะประสบความสำเร็จ ในการปลุกกระแสมวลชนให้ตื่นตัวในประเด็นเกี่ยวกับเด็ก และเรี่ยไรเงินบริจาค เข้าองค์กรได้ถึง ๓.๐๗๔ พันล้านเยนเมื่อบรรลุปี ๒๐๐๐


หน้าต่างแห่งอนาคต

ภาพ ของโลกที่โต๊ะโตะจังเห็นต่อไปจากการเป็นทูตพิเศษคือภาพเลวร้ายที่สุดของ เด็กๆ ในความเป็นจริง คุโรยานางิ เท็ตสึโกะเดินทางทั่วโลกเพื่อประจักษ์ความ โหดร้ายที่เด็กจำนวนมหาศาลได้รับ
          “จำเป็นมากที่คนหนุ่มคนสาว ต้องออกนอกประเทศไปดูหลายสิ่งหลายอย่าง ไม่ใช่แค่ไปชมวิวทิวทัศน์นะคะ ถ้า พวกเธอได้เป็นพยานรับรู้ปัญหาทั้งหลายในโลกนี้ วิธีมองโลกของเธอจะเปลี่ยน ไป เธอจะรู้ว่าเธอโชคดีและร่ำรวยแค่ไหนแม้ว่าเธออาจจะได้รับความขุ่นเคือง รำคาญ เธอจะเข้าใจว่าเธอปลอดภัยจากการโจมตีทางอากาศและกับระเบิดแค่ไหน” คุ โรยานางิ รณรงค์ผ่านการสัมภาษณ์ในนิตยสาร The Japan Times ในเดือน กันยายน ปี ๒๐๐๐
          ไม่นานก่อนวันสัมภาษณ์เธออยู่ในไลบีเรีย ที่ นั้นเธอได้พบเด็กชายอายุ ๑๐ ขวบถือปืนอยู่ เด็กน้อยเชื่อว่าการฆ่าคนคือเกม สนุก ต่อมาเธอได้พบเด็กหญิงอายุ ๑๒ ปีขายตัวเป็นโสเภณีเพื่อเลี้ยงดูครอบ ครัวในไฮติ เด็กที่ประสบชะตาร้ายทำให้หัวใจของโต๊ะโตะจังแตกสลาย เด็กหญิง ขายตัวทำให้เธอไร้คำพูด
          เธอตั้งปณิธานว่าจะเขียนงานซึ่งปลุก เร้าประเด็นปัญหาของเด็ก และให้ความรู้แก่ประชาชนในญี่ปุ่นซึ่งอาชญากรรมใน หมู่ผู้เยาว์กำลังแปรเป็นปัญหาระดับชาติ
          โต๊ะโตะจังเขียน หนังสือเล่มใหม่สำเร็จลงไม่นานมานี้ Totto- chan’s Children : A Good Will Journey to the Children of the World บอกกล่าว เรื่องจริงโลดโผนจากการไปเยือนแทนซาเนีย ไนเจอร์ กัมพูชา และรวันดา ด้วยตน เองตามประสงค์ขององค์การยูนิเซฟ
          โต๊ะโตะจังไม่ใช่เด็กที่รับ รู้ความโหดร้ายของโลกผ่านวิธีอ่อนโยนของพ่อแม่และโรงเรียนโทโมเออีกต่อ ไป หากแต่รับรู้ความจริงในสภาพเที่ยงตรงและแข็งกระด้าง
          ที่ สุด เธอประณามการที่เด็กตกเป็นเหยื่ออย่างแข็งกร้าว เหมือนเด็กหญิงโต๊ะโตะ คนเดิมที่ต่อสู้และแก้แค้นแทนเพื่อนเมื่อถูกรังแก

                       จาก  : นิตยสารสยามรัฐสัปดาหวิจารณ์ (โลกวรรณกรรม โดยวิวรณ์ หน้า ๖๓)
                       ปีที่ ๔๗ ฉบับที่ ๓๗ วันศุกร์ที่ ๙ – วันพฤหัสบดีที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ.  ๒๕๔๔